Interview in AD Groene Hart

Een premium artikel is alleen te lezen voor abonnees. Hieronder de tekst zoals deze in het AD is gepubliceerd.

Ingrid Verkleij- van Vuuren, voorzitter van Broederziel en rouw- en verliesbegeleider.

Ingrid wil meer aandacht voor rouw om broer of zus: ‘Niemand meer om te praten over moeder’

Ingrid Verkleij-van Vuuren (53) verloor ruim drie jaar geleden haar zus. Ze strijdt nu voor meer aandacht, erkenning en herkenning voor mensen die rouwen om het verlies van hun broer of zus.

,,Het verlies van een broer of zus is ontzettend ingrijpend. Het raakt je verleden, heden en de toekomst. Toch is hier weinig aandacht voor. Vaak gaat alle aandacht uit naar de ouders en eventuele partner en kinderen. Broers en zussen staan aan de zijlijn. Het belangrijk dat ook hun verhaal wordt verteld en er aandacht is voor hun verdriet. Het gaat om erkenning”, vertelt Ingrid. Zij is voorzitter van Broederziel in Gouda en heeft daarnaast een eigen praktijk in rouwbegeleiding.

Ze vervolgt: ,,Met een broer of zus heb je gezamenlijke herinneringen en dezelfde ouders. Met het verlies kun je met niemand meer die herinneringen ophalen of praten of de erwtensoep van je moeder. Maar je staat er bijvoorbeeld ook ineens alleen voor als het gaat om de zorg voor je ouders.”

Ingrid legt uit dat het verlies van een broer of zus van grote invloed is op iemands leven en relaties. ,,Met het overlijden van een broer of zus verandert ook de dynamiek binnen een gezin. Bij het verliezen van een broer of zus verlies je vaak ook je ouders, soms tijdelijk, soms voor altijd. Het overlijden kan bovendien leiden tot existentiële levensvragen als ‘Waarom zij en ik niet?’ ”

Impact is groot

Zelf verloor Ingrid in 2019 haar zus na een lang ziekbed. Op basis van haar ervaringen kwam zij tot de conclusie dat er meer aandacht moet komen voor het verlies van een broer of zus.

,,Naast support die ik kreeg hoorde ik ook dat mensen van mij hadden verwacht dat ik door mijn werk als rouwbegeleider – en omdat ik op jonge leeftijd mijn vader ben verloren – wel wist hoe ik hier mee om moest gaan. Theoretisch is dat ook zo. Je weet alleen nooit hoe het voelt als het moment daar is. De impact en het verdriet zijn op vele lagen groot. Ik heb bijvoorbeeld enorm moeten wennen aan de stilte. Mijn zus en ik hadden vrijwel dagelijks contact, dat viel weg en die stilte kan niemand anders opvullen.”

Ze vervolgt: ,,De relatie met een broer of zus is vaak de langste relatie die je met iemand hebt. Met niemand heb ik zo veel ruzie gemaakt als met mijn zus toen we vroeger een kamer deelden. Maar met niemand heb ik ook zo gelachen als met haar en met niemand kon ik zo genieten van musicals als met haar.”

Erkenning

Ingrid merkt dat de omgeving vaak zaken invult voor de rouwende. ,,Mensen gaan vaak uit van hun eigen referentiekader. Als een ouder iemand zijn broer of zus verliest, krijgt die soms te horen dat dat in de lijn van het leven ligt. Of wanneer de relatie met de broer of zus niet zo goed was, komen er reacties als ‘die kun je beter kwijt dan rijk zijn’. Terwijl je ook bij een haat-liefdeverhouding rouwt. In dat geval bijvoorbeeld om de broer of zus die je nooit hebt gehad. Het is belangrijk dat iedereen zijn verhaal kan doen en de erkenning krijgt.”

Volgens Ingrid is het daarom voor de omgeving belangrijk om echte interesse te tonen. ,,Laat op sterf- en verjaardagen weten dat je aan diegene denkt, maar juist ook op andere dagen. Soms zijn mensen handelingsverlegen of bang om het fout te doen, maar als je oprecht aandacht geeft en open en echte vragen stelt, kun je het haast niet fout doen. Ook de rouwende heeft een taak: ga bij jezelf te rade wat je nodig hebt en communiceer dat.”

Acceptatie

Praten is heel belangrijk volgens Ingrid, ook als het overlijden al van jaren geleden is. ,,Vroeger was daar weinig aandacht voor. Mannen huilen niet werd er gezegd, maar mannen huilen natuurlijk ook en vrouwen huilen niet alleen met tranen, maar hun hart huilt. Je moet het wel zelf doen, maar je hoeft het niet alleen te doen.”

Maar ook nu is er volgens Ingrid te weinig aandacht voor rouwenden. ,,De maatschappij is steeds individualistischer en alles moet leuk, lief en aardig zijn. Maar het is niet allemaal halleluja. De dood hoort ook bij het leven. Het leven is niet maakbaar, we hebben mee te bewegen. Het accepteren van de dood is een ongelooflijk grote opgave. We moeten leren om te accepteren dat pijn, verdriet en gemis bij het leven hoort. Je mag verdrietig zijn. Daar is ook geen bepaling van tijd bij. Van reacties als ‘rouw je nog steeds’ gaan mijn nekharen overeind staan.”

Noodzaak

Dat er meer aandacht komt voor mensen die een broer of zus hebben verloren, is volgens Ingrid bittere noodzaak. ,,We zouden bijvoorbeeld graag zien dat er wetenschappelijk onderzoek komt naar de impact van het verliezen van een broer of zus. Er is ontzettend veel onderzocht, maar dit niet terwijl naar schatting 200.000 mensen jaarlijks een broer of zus verliezen.”

,,Ook binnen rouwopleidingen weet ik uit ervaring is er nauwelijks aandacht voor het overlijden van een broer of zus. Wij zouden graag zien dat dit wordt opgenomen in het curriculum van bijvoorbeeld de hbo-opleiding verlieskunde. Tot 2005 was er in Nederland zelfs geen literatuur over dit onderwerp totdat Minke Weggemans het boek Broederziel alleen schreef. Onze stichting Broederziel is daar in 2007 uit voortgekomen.”

Ingrid werd een aantal maanden na het overlijden van haar zus voorzitter van deze stichting. ,,Stichting Broederziel is bedoeld voor iedereen die te maken heeft met het verlies van een broer of zus, of dat nu recent was of veertig jaar geleden en of je nu rouwt om een thuiswonende broer of zus of om een broertje of zusje dat je nooit hebt gekend’’, legt ze uit.

‘Jouw verdriet mag er zijn’

Samen met twee bestuursleden zet ze zich met hart en ziel in voor de stichting. Zo werkten ze aan een nieuwe site, maken ze nieuwsbrieven en hebben ze de besloten Facebookgroep Siblinggrief opgericht.

,,Daar delen lotgenoten hun emoties, verhalen en herinneringen en kunnen zij vragen stellen. We merken dat daar een toenemende belangstelling voor is en het heel helpend is voor de doelgroep. We organiseren ook wandelingen en vierden onlangs ons vijftienjarig bestaan met een bijeenkomst in Delft. Daar zag je hoe belangrijk het is dat lotgenoten elkaar treffen. Het gaat om herkenning en erkenning en gehoord worden. Jouw verdriet mag er zijn.” 

© 2022 DPG Media B.V. – alle rechten voorbehouden