Interview Het Nieuwsblad (België)

Tv-kok Jeroen Meus (44) verloor op de laatste dag van 2021 zijn oudere broer Wim aan darmkanker. In de docureeks Dagen zonder broer zoekt hij manieren om daarmee om te gaan. Iets waarmee ook presentatrice Rani De Coninck (52) nog worstelt, na de dood van haar zus, 37 jaar geleden. Ze kwam om in een verkeersongeval toen ze 23 was, een oude wonde die na een verlies bij goede vrienden weer is opengegaan. Rani is even niet te horen op de radio, schrijft ze in een brief aan haar luisteraars. “De pijn van het verlies van mijn grote zus kraakte plots door mijn ziel. Ik wil het verdriet deze keer niet onderdrukken.”

Er knakt iets, als je broer of zus sterft. Iets wat je niet zomaar weer rechttrekt. “Ik heb Rani een berichtje gestuurd, in de hoop dat het wat troost”, zegt Iwein Segers (43). Ook de comedian verloor een broer. In juli 2022 overleed Lander Segers onderweg naar Santiago de Compostela na een hitteslag. “Een blik, een schouderklop of een knuffel van iemand die het zelf heeft meegemaakt, doet soms extra deugd. Verdriet is persoonlijk, maar ook wel universeel”, zegt hij.

In Dagen zonder broer gaat Segers met Meus in gesprek. “Omdat ik net als Jeroen de overeenkomsten zag tussen ons. We zijn allebei de jongste van drie. Lander en Wim waren allebei een voorbeeld, allebei leraar in het vierde leerjaar in Leuven, en allebei gek op muziek. Ze liggen in vogelvlucht op 400 meter van elkaar begraven. Ze waren allebei de lijm van de familie. Lander was de liefste, de leukste en de charmantste van ons drie.”

Dat Lander er niet meer is, komt nu pas goed binnen. “Pas sinds vorig weekend besef ik dat ik hem echt niet meer ga zien. Dat hij echt niet meer terugkomt uit Spanje”, zegt Segers. Het overviel hem in de auto. “Rouw komt heel onverwacht”, zegt hij. “Voor mij is het nu de tweede keer. Acht jaar geleden ben ik mijn mama verloren. De band met mijn broer was anders, maar het waren wel twee mensen die ik blindelings volgde in hun raadgeving, en die er nu niet meer zijn.” Hij roept mensen op om te blijven praten. “Ik kwam een jeugdvriend tegen van mijn broer. Ik voelde aan alles dat hij een gesprek wilde vermijden, terwijl ik niets liever wilde dan herinneringen ophalen. Ik wil zijn naam horen. Ik let er wel op bij anderen, denk ik. Ik probeer dat toch te doen.”

Gedeelde jeugd

Mensen weten vaak niet wat ze ermee moeten, zegt de Nederlandse Ingrid Verkleij (54). Ze is rouwtherapeute en voorzitter van de stichting Broederziel, die broers en zussen bijstaat na een verlies. “Het is een onderbelicht thema in het rouwlandschap”, zegt ze. Vier jaar geleden verloor ze haar zus aan kanker. “Niemand kan de stilte opvullen die mijn zus heeft achtergelaten. We hoorden elkaar dagelijks. Als je je partner verliest, vind je op een gegeven moment misschien iemand nieuw. Een nieuwe zus vind ik nooit meer”, zegt ze.

Met niemand heeft ze zoveel ruziegemaakt en zoveel gelachen. “De relatie met een broer of zus is vaak de langste relatie die je met iemand hebt. Je hebt een gedeelde herinnering, een gedeelde jeugd. Met wie kan ik het nog hebben over hoe het vroeger bij ons thuis ging?” Zelfs na jaren komt het besef soms als een mokerslag. “Ik sprak onlangs met een senior die als kind een broertje verloor. Daar werd toen niet over gesproken, maar het bleef zijn leven lang een belangrijke rol spelen. Op heel veel verschillende momenten word je ermee geconfronteerd. Bij een nieuw verlies word je teruggeslingerd. Maar ook als je oma wordt, denk je eraan.”

Alleen is daar nog te weinig erkenning voor, zegt Verkleij. “Bij het regelen van de uitvaart is de broer of zus vaak degene die de koffie schenkt.” Het is een onderschat verdriet, zegt ook professor emeritus Manu Keirse, klinisch psycholoog en rouwexpert. “Als je als kind een broer of zus verliest, dan zitten je ouders tot over hun oren in hun verdriet. Al hun aandacht gaat naar het kind dat ze kwijt zijn. De omgeving zou de andere kinderen heel veel aandacht moeten geven, maar dat gebeurt niet altijd”, zegt Keirse. Men polst bij de kinderen hoe het nu gaat met hun ouders, in plaats van stil te staan bij het eigen verlies.

Foutje

Ook bij een volwassen overlijden blijven broers en zussen vaak in de schaduw. “In Nederland was er een grote herdenking van de crash van de MH17. Men nodigde de partners, de kinderen, de ouders, de grootouders, de vrienden en de collega’s uit voor de viering. De broers en zussen was men vergeten te vermelden.” Een foutje, zonder kwaad opzet, maar wel typerend voor hoe de maatschappij ermee omgaat, zegt Keirse. “Rouwen is een sociaal gebeuren. Hoe minder maatschappelijke erkenning voor je verdriet, hoe meer je er alleen mee staat.”

Hij is blij dat er nu wat aandacht komt voor die rol van broer en zus. “Als je ouders sterven, dan verdwijnt de buffer die tussen jezelf en de dood staat, zo zeg ik het vaak. Maar als een broer sterft, dan schiet de dood binnen in je eigen generatie. Het confronteert ons met onze eigen sterfelijkheid.” Niet dat een broer verliezen daarom érger is. “Verdriet kun je niet wegen. Maar luister naar mensen en naar hoe erg het voor hen is op dat moment.”